Xarunta shukaaynta uranium-ka ee Natanz ayaa sanado badan noqotay goob lagu beegsado hawlgallo qarsoon iyo kuwo muuqda oo ka yimaada Israa’iil .
Weerarkii ugu dambeeyay (Juun 13):
- Israa’iil waxay qeyb ka ahayd hawl-milateri oo ballaaran oo Iiraan lagula eegtay, iyadoo la sheegay in xarunta Natanz si weyn loo burburiyey .
- Ra’iisul Wasaaraha Israa’iil, Benjamin Netanyahu, ayaa sheegay in weerarku uu ahaa mid lagu xakameynayo xarumaha nukliyeerka ee Iiraan, oo ay Natanz ka mid tahay .
- Warbaahinta dowladda Iiraan waxay sheegtay in dab iyo qiiq xooggan uu ka dillaacay goobta, inkastoo dhaawac buuxa la caddeyn .
- Hay’adda Caalamiga ah ee Laga Ilaaliyo Tamarta Nukliyeerka (IAEA) ayaa xaqiijisay in Natanz la weeraray, balse ma aysan jirin wax kordhin ah oo ku yimid heerarka raajada . Tani waxay tilmaamaysaa in badbaadada kaydka nukliyeerka aan lagu xadgudbin .
Waa maxay xarunta Natanz iyo muhiimada ay leedahay?
- Xarunta, oo tan iyo 2012 si rasmi ah loogu magacaabay “Xarunta Nukliyeerka Shahid Ahmadi Roshan”, waxay ahayd goobta ugu muhiimsan ee Iiraan ku sameyso shukaaynta uranium-ka
- Iiraan waxay ku dooddaa in shukaayntu tahay mid nabadeed oo loogu talagalay soo saarista tamarta nukliyeerka . Dalka Westiska iyo Israa’iil ayaa ku tuhunsan in Iiraan si qarsoodi ah u horumarinayso uranium aad u qoto dheer oo loo adeegsado hub nukliyeer ah .
- Xaruntu waxay ka kooban tahay saddex dhisme oo hoosti dhulka ku jira iyo lix dhisme oo dushooda ah, iyadoo qiyaastii 40 mitir hoostiisa lagu aasaasay, lana adkeeyey bir iyo sibidh qaro weyn .
- Qalabka uranium-ka iyo nidaamyada shukaayntu waxay hoos imaanayaan kormeerka IAEA .
Taariikhda khilaafka:
- Sannadkii 2002, waxa lagu ogaaday xarunta markii kooxda mujaahidiinta Iiraan shaaca ka qaadeen, taasi oo keentay muran diblomaasiyadeed ku saabsan barnaamijka nukliyeerka Iiraan .
- Heshiiskii 2015 (JCPOA) ayaa xadiday heerka shukaaynta Iiraan ilaa 3.67%—heer ku habboon tamarta nukliyeerka laakiin ka fog uranium hubebiyeer ah oo heerkiisu yahay 90%
- Marxaladihii dambeyay, gaar ahaan kadib markii Maraykanku heshiiska uga baxay 2018, Iiraan waxay dib u bilowday oo xoojisay shukaaynta .
Weerarro hore:
- Virus-ka Stuxnet ee la beegsaday sanadkii 2010, kaasoo dhaawacay in ka badan 1,000 centrifuges, waxaana loo aanaynayaa Israa’iil iyo Maraykanka
- Sannadkii 2020, qarax ayaa ka dhacay warshad isku ururinta centrifuges, oo la sheegayo in masuuliyadda iska saaran tahay Israa’iil .
- Wareer kale oo dhanka korontada ah oo dhacday 2021 ayaa dhibaato ku noqday bixinta korontada xarunta, taasoo dhaawacday centrifuges .
- Israa’iil sidoo kale waxay bartilmaameedsatay saynisyahanno nukliyeer oo Iiraan ah, sida Mohsen Fakhrizadeh (dhintay 2020) iyo Mostafa Ahmadi Roshan (dhintay 2012)
Iiraan oo ka jawaabtay:
- Iiraan waxay dib u dhistay xarunta, iyadoo ka dhigtay mid hoos uga dahaadhan dhulka si ay uga hortagto weerarro nooca “bunker buster” ah .
